Artan Faiz Yükü Piyasaları Olumsuz Etkiliyor

5.5 yıldır Anadolu Isuzu’nun Genel Müdürlüğü görevini yürüten TuÄŸrul Arıkan Yeni Akit’e verdiÄŸi röportajda kurlarda yaÅŸanan yükseliÅŸ ile artan faizlerin sektörü olumsuz etkilediÄŸini belirtti. Piyasalarda talebi esas bozanın kur artışından çok yüksek faizin olduÄŸunu söyleyen Arıkan, maliyet artışlarına da deÄŸinerek moral verici açıklamalarda bulundu. Ä°ÅŸte Arıkan’ın röportajından satır baÅŸları:

DÖVİZ KURUNDAKİ DALGALANMA OTOMOTİV SEKTÖRÜNDEKİ MALİYETLERE NASIL YANSIDI?

En basit ÅŸekilde düşünürsek yüzde 50 ithal yüzde 50 yerli girdisi olan ürünlerimiz var. Biz esas ÅŸoku temmuz ve aÄŸustosta yaÅŸadık. Onun etkilerini yıl sonuna kadar yerli girdilerle de göreceÄŸiz. Kurlara baktığınız zaman bu oran yüzde 30-35’i buldu. Yerliye de bakarsanız yüzde 35 olmasa da enflasyon ve kurun ortasında yüzde 20-25’lerde tutmaya çalışacağız. Toplamda baktığınız zaman maliyetlerimizde ithal ve yerliden gelen yüzde 25’lik bir artış var.

BU FAİZLE NASIL ARAÇ ALINIR?

Hazirandan itibaren talepte de düşüş baÅŸladı. Bu sektörün tümü için geçerli. Sadece ticari araç için deÄŸil, hem binekte hem ticari araç için geçerli olan yurtiçi pazarda da bir düşüş görülüyor. Son 4 aya baktığımız zaman bu düşüşün ciddi boyutlarda olabileceÄŸini gösteren iÅŸaretler de görülüyor. Bizim sorumlu olduÄŸumuz ticari araca bakarsak, önemli bir faiz yükü görülüyor. Ticari araçta bir kamyonu alan müşterim sonuçta bunu kredi ile alıyor. Bunu belli ölçüde peÅŸin alanı var tabi ama ana iÅŸleyiÅŸ mekanizması üretici, banka, müşteri ÅŸeklinde giden bir çarka sahip. Burada aylık yüzde 3’lerden bahsediyoruz. Faiz haddinde artık insanların kamyon alması zorlaÅŸtı. Müşteriler bu faiz oranlarıyla senelik yüzde 40 faiz ödüyor. Bu durum ister istemez hem kamyon satışlarını, hem otobüs hem de pick-up satışlarını olumsuz etkiledi. Araç sahiplerine ciddi bir faiz yükü geliyor. 700-800 bin liraya aldığı bir otobüsü senelik yüzde 40 faiz ile döndürmek çok zor. Faizlerden kaynaklanan sıkıntıyı bir an önce aÅŸmamız gerek.

ALIÅžVERÄ°Åž YAPMAMAK BÄ°R TASARRUF MUDUR?

Bunun da olumsuz etkilerini görüyorsunuz sonuçta biz kendi içimizde bile çoğu zaman tartışıyoruz. Tasarruf oluşturmamız, fon oluşturmamız lazım diye. Enerji şirketinin de tüketimi, cirosu düştüğü zaman o da bizden araç alamıyor. Bu şekilde zincirleme gidiyor. Biz tasarruf yapıyoruz, o tasarruf yaptığımız yer de sonuçta alımını kesiyor. Başka bir müşteri kamyon alımını erteliyor. Her türlü tasarrufun bize olumsuz etkisi oluyor. Ama o tasarrufları hepimizin bir şekilde yapması gerekiyor. Biz elimizden geldikçe müşterimize bu maliyet artışlarını en az şekilde yansıtmak konusunda gayret gösteriyoruz.

TEDARÄ°KTE DE AYNI PROBLEM VAR MI?

KuÅŸkusuz tedarikte de Türkiye’deki yan sanayimizin eskiye göre ihracat hamlesi yan sanayinin daha fazla ihracat pozisyonu bulunuyor. Onlarında en çok ÅŸikâyet ettiÄŸi konu bankalardaki limitleriyle ilgili. Bugün limit dediÄŸiniz zaman ne olursa olsun yurtdışından alımımız var. Bir kredi limitinin parçası onu açmakta zorluk çekiyor. Burada ortak olarak banka ve sanayici, beraber hassas duruma bakmamız gerekiyor.

SAVUNMA SANAYİİ İÇİN SÜRPRİZLERİMİZ OLACAK

Sayın Cumhurbaşkanımızın da söylediği bir şey var. Biz bunu iki sene önce tam anlayamıyorduk. Biz sadece zırhlı pick-up ve zırhlı midibüs gibi savunma sanayine dar bir alanda hizmet veriyorduk. Tabi savunma sanayi bu değil. Baktığınız zaman çok geniş bir sanayi. Biz içine girince şunu gördük ki, savunma sanayide yerlilik payı hakikaten çok düşük.

BU ALANDA DA HÄ°ZMET VEREBÄ°LÄ°RÄ°Z

Burada biz kendimize baktığımız zaman özümüzde kamyonculuk var. Kamyon iÅŸini çok iyi biliyoruz. Ondan sonra da otobüs iÅŸine de çok yoÄŸun girmeye baÅŸladık. Bizim için otobüs, midibüs, daha sonra kamyon, sonra da pick-up geliyor. Åžu anda yurt içindeki pazar sebebiyle savunma sanayinde dedik ki, ‘Biz hangi alana hizmet verebiliriz.’ Bizim ağır kamyon grubunda özellikle 6×6, 8×8, 20×20 özel lojistik amaçlı kamyonlarda Türkiye’de yerlilik sıkıntısı bulunuyor. O yüzden bu alana girdik. Çok iyi bir grupla TATRA grupla stratejik ortaklık imzaladık onun üretimine baÅŸlıyoruz. Ä°lk iÅŸimizi de aldık. Onun sevkiyatlarına baÅŸladık. Prototip önümüzdeki ay verilecek. DiÄŸer alanlarda tekliflerimizi vermeye baÅŸladık. Silahlı kuvvetlerin, Savunma Sanayi baÅŸkanlığının, Milli Savunma Bakanlığının taleplerine göre çalışmaya baÅŸladık. Orada iyi bir oyuncu olacağız.

FARKLI MODELLERLE BÃœYÃœYORUZ

Binek otomobile biz pick-up ile kenarından köşesinden deÄŸiyoruz. Toplam pazar içerisinde küçük bir pozisyonu var ama onun dışında binek ile ilgili bir planlamamız bulunmuyor. Bizim bir ÅŸekilde kamyon iÅŸimiz devam edecek. Savunma sanayisinde de o kamyonlarla büyüyeceÄŸiz. Kamyon iÅŸine belki ileride eklemeler yapacağız. Farklı modeller getireceÄŸiz. Elektrikli kamyonu Hannover Fuarı’nda tanıttık. Bu araç Türkiye’nin ilk yerli elektrikli kamyonu. Henüz bir isim vermedik. Aselsan ile birlikte üreteceÄŸiz.

TEKNOLOJÄ° VE TASARRUF BÄ°R ARADA

Bu araçla 2019’un ikinci yarısında hedefimiz belediyelere ulaÅŸmak olacak. Bizim yaptığımız bu yeni kamyonun elektrikli ve hibrit çeÅŸidi olacak. Elektrikli olanı özellikle çöp kamyonlarına hitap edecek. Ä°kinci hedef ise hibrit olan versiyonu. Yakın, ÅŸehirlerarası olan taşımacılıkta kullanılabilecek hem elektrikli hem de benzinli motora sahip araçlar üreteceÄŸiz.

HERKESİN HAYALİNDE ÖNCE EV SONRA ARABA ALMAK VARDIR, ŞİMDİ ARABA ALMAK ZORLAŞIYOR MU?

Kamyonet ve kamyon açısından düşünelim, bir iş yeri sahibi onunla mal taşıyor. Personel servisi, yük taşıma kamyonu… Bu bir yatırım, bu hayale baktığımız zaman şu anda konut sektörüne verilen imkânlar daha avantajlı açık söylemek gerekiyor. Kampanyalar, faiz destekleri, ben bize verilsin derken şunu kastediyorum; evet bazı destekler verilsin, bazı sektörler faize çok hassas, bunların başında ticari araç geliyor. Bazı desteklerin olması çok fazla katkı sağlayacak. Biz de elimizi taşın altına sokmaya hazırız.

ROTAMIZ BELLÄ°… DAHA FAZLA ÃœRETÄ°M

”Åžu anda dünyanın en rekabetçi ülkelerinden birisi Türkiye’dir’ diyen Arıkan, ülkenin geleceÄŸinden de umutlu bir profil çizerek ÅŸu mesajı verdi: ‘Rekabette sadece fiyat rekabeti deÄŸil, çok uygun insan kaynağı yapısı var Türkiye’nin. Birçok ülkeye göre daha iyi, belki çok geliÅŸmiÅŸlere göre deÄŸil ama özellikle geliÅŸmekte olan ülkelere bakarsak inanılmaz rekabetçiyiz. Tesislerimizin durumu çok iyi, ihracat yapmak için en uygun zaman… Birçok ÅŸirket bunun alt yapısını 2001-2008 krizlerinde öğrendi ve adımlarını buna göre attı. Bize gelirsek ihracatta yüzde 40’lara geldik. Önümüzdeki sene bu daha da artacak. Yeni strateji planını da yaptık. Yüzde 50’nin üzerine gibi gözüküyor. Özellikle yurt dışı pazarlarında otobüs iÅŸinde çok iyi yerlere geleceÄŸiz. Araçlarımızı hem batıya hem de doÄŸuya satıyoruz. Kuzey Afrika, OrtadoÄŸu, eski Rus ülkelerine çok aktif ihracatımız bulunuyor. 30’dan fazla ülkeye yayılmış durumdayız. Bu sayı artacak. TeÅŸkilatımızı da bu doÄŸrultuda geniÅŸletiyoruz. Biz yeni bir ülkeye giriÅŸi bir tane araç satmak olarak görmüyoruz. Hem satış sonrası, hem de distribütör ağıyla orada tam kapasite yer almamız gerekiyor. Bizim için gittiÄŸimiz ülkede kalıcı olmak önemli. Biz 2020-2021 döneminde yaklaşık 50 ülkeye ulaÅŸacağız. Åžu anki ihracat hacmini de yüzde 60-70 arttıracağız.

BANKALAR BU ARA SIKIÅžTIRIYOR

‘Bankalar sadece bizi deÄŸil müşterilerimizi de sıkıştırıyor’ diyen Anadolu Isuzu’nun Genel Müdürü TuÄŸrul Arıkan, ‘Kredi verme anlamında müşteriye olumsuz dönüyorlar ya da verdikleri tutarı düşürüyorlar. Sizin limitiniz TL’ye sabit kalıyor, o TL’nin karşılığı olan döviz eskisi gibi deÄŸil, artması lazım ama onu arttırmıyorlar’ dedi.

Arıkan, ‘Piyasanın oyunbozanı kim oldu?’ sorusuna ise ‘Åžu anda oyunbozanı tarif etmek zor. Esas ÅŸey kur artışıyla baÅŸladı. Talebi ise esas bozan kur artışından çok faizler. Kurun tetiklediÄŸi enflasyon rakamlarının çok üzerinde olan faiz, ÅŸimdilik 20’lik enflasyon, 40’lık faizden konuÅŸuyoruz. Bizim yıllarca alışık olduÄŸumuz ÅŸey neydi? Kaç senedir 10 enflasyon 12 faiz bu ÅŸekilde gidiyorduk. Makas açıldı. Ä°nsanlar alışkanlıklardan kolay kurtulamıyor’ cevabını verdi.

YEMEK İÇİN MUTFAĞA GİRERİM

Arıkan, yüksek motivasyonunu korumak için ne yaptığı konusunda daÅŸu ip uçlarını verdi: ‘Yemek yapmayı çok seviyorum. Yurt dışına gittiÄŸimde çok malzeme alıyorum. DeÄŸiÅŸik mutfakların malzemelerini alıyorum. Aslen Gaziantepliyim ama Hatay mutfağını çok severim. Hatay mutfağının dünyada hak ettiÄŸi yere gelemediÄŸini düşünüyorum. Et güveç, domatesli pilav, balık çorbası güzel yaptığımı söylerler.

YÜZMEK BENİ DİNÇ TUTUYOR

Verdiğimiz her kararda çalışanlarımızı ve bayilerimizi düşünmek zorundayım. Onun için beyninizin hep sağlam olması gerekiyor. Ben haftada muhakkak 5-6 saat spor yapıyorum. Yapamadığım zaman kendimi iyi hissetmiyorum. Bunun önemli bir kısmı yüzme ile geçiyor. Araç kullanmayı seviyorum ama benim için öncelikli değil. Hatta kafam dolu olduğu zaman tehlikeli olacağından dolayı da kullanmak istemiyorum.

YERLÄ° OTOMOBÄ°L KONUSUNDA SÄ°Z NEREDE DURUYORSUNUZ?

Ben bu konuyu ilgili arkadaÅŸlarla konuÅŸuyorum, çalışmalar devam ediyor. Toplanıyorlar, AR-GE ekibinin de toplanması gerekiyor. Kendi içinde dinamikleri var. Bu projede yüzde yüz Türk mühendisler var. Ãœlke olarak bu alt yapıyı korumaya devam etmeliyiz. Tek kurtuluÅŸumuz AR-GE’ye verilecek önem, bu konuda sanayi bakanlığının çok teÅŸvikleri var. En büyük sıkıntımız iyi AR-GE mühendisleri bulmak, bu iÅŸe inanmış bu iÅŸte koÅŸturacak mühendisleri bulmamız gerekiyor. Ãœniversiteler ile iÅŸ birliÄŸimizi arttırmamız gerekiyor. Ãœniversitelerin de bilim konusunda daha fazla ön ayak olması gerekiyor. Daha öncelik alması gerekiyor. Kendi döner sermayelerine katkı sonuçta, bizim insanlarımızı yurt dışına göndermemiz, daha fazla eÄŸitmemiz, bu konuda çok harcama yapılması gerekiyor.

BEN OLSAYDIM…

Devletin, Türk özel sektöründeki başarılı insanları değerlendirmesini isterdim. Kendi kaynaklarımızın, yerli kaynaklarımızın azalmasına üzülüyorum. Hayvancılığın azalmasına üzülüyorum. Tarımda belli başlı ürünleri ithal ettiğimiz için üzülüyorum. Ben olsaydım, 10 senelik plan içinde bunları düzeltmeye çalışırdım.